Textielkunst is de vorm van ambacht en kunst om gebruikmakend van natuurlijke en of synthetische textielproducten praktische of decoratieve objecten te vervaardigen. In een ruime betekenis kan men onder textielkunst alle vormen van handwerken verstaan en alle vorm van ambacht hieromheen. In strikte betekenis kan men het zien als vorm van beeldende kunst van de textielkunstenaars.

Vilten

Vilt is een niet-geweven textielsoort waarbij de vezels door bewerking in elkaar gehaakt zijn en er een dichte stof is ontstaan die waterafwijzend is. Vilt was vermoedelijk de eerste vorm van textiel die de mens vervaardigde, al komt een prehistorische manier van ineen vlechting van plantenstrengen daar ook voor in aanmerking. In elk geval ging de uitvinding van het vilten ruimschoots vooraf aan die van het weven en het breien. Je kunt nat (met water), en droog vilten. Vilt wordt onder meer toegepast in kleding, woningen en de inrichting daarvan, tassen en -heel bijzonder!- in muziekinstrumenten (om het geluid te kunnen dempen).

Weven

Weven  is het vervlechten van horizontale en verticale groepen draden tot textiel. Het is een zeer oude techniek waarop heel veel varianten bestaan. De draden waarmee textiel wordt geweven kunnen van natuurlijk materiaal zijn, zoals wol, vlas, katoen, hennep of zijde, of van kunstvezels, zoals kunstzijde, nylon (polyamide), polyester, acryl, aramide of elastaan. Omstreeks 27.000 jaar geleden werd er al geweven! Weven kan met de hand gedaan worden op grote of kleine weefgetouwen. Sinds enkele eeuwen wordt en industrieel geweven met complexe machines. Er zijn ontzettend veel patronen en toepassingen van weefwerk.

Breien en haken

Breien is een werkwijze om van doorlopend garen en met behulp van twee of meer naalden textiel te maken, meestal als basis voor kledingstukken en accessoires. Breien is samen met weven de belangrijkste techniek om textiel te vervaardigen.

Gebreide stof bestaat uit aaneengeschakelde lussen en is elastisch. Om kleding te breien wordt meestal wol of katoen gebruikt. In de moderne textielindustrie worden allerlei kledingstukken met breimachines gebreid. Met de hand breien wordt vooral beoefend als een creatieve hobby, terwijl het tot in de 20e eeuw een gebruikelijke manier was om kleding te maken.

Haken gebeurt met behulp van een haaknaald. Daarmee worden van garen eenvoudige tot ingewikkelde lussen gemaakt, die samen een patroon vormen. In de fijnste vorm lijkt het op kant maar je kunt er natuurlijk ook grotere en grovere dingen mee maken. Behalve garen kun je ook haken met materialen als touw of raffia of andere vezeldraden.

Spinnen

Wat bijna alle technieken verbindt is dat draad nodig is om iets te maken. Vezelgarens spinnen is het ineendraaien van losse vezels tot een draad. Losse vezels van materialen als wol, vlas en katoen zijn niet geschikt om mee te weven, naaien, breien of haken. Ze moeten daarom eerst tot bruikbare draden verwerkt worden. Het spinnen van een enkele draad maakt deze nog niet sterk genoeg om te gebruiken. Hiertoe moet deze verder bewerkt worden. Je kunt spinnen met een spintol en met een spinnewiel

Kant

Kant is een ambachtelijk weefsel gemaakt van draden. Linnen, katoen, zijde, zilver- en gouddraad zijn de materialen waarmee gewerkt wordt. Gedurende honderden jaren was het ambachtelijk vervaardigen van klos- en naaldkant een belangrijke nijverheid in Europa. Er zijn twee grote basissoorten:

• kloskant, die met de hand wordt gemaakt met behulp van klosjes en spelden die in een kantkloskussen worden gestoken.
• naaldkant, die met de hand wordt gemaakt met behulp van naalden. Deze kantsoort vergt ander materiaal en heeft geen gelijkenissen met kloskant.

Door de eeuwen heen ontstonden er vele varianten en soorten. Men mengde ook soorten kant door elkaar, zoals een mengsel van naald- en kloskant. In de loop van de geschiedenis ontstond de machinale kant, een goedkope oplossing voor de dure kantnijverheid. De oude technieken worden nu gebruikt in hedendaagse ontwerpen. Op hoog niveau is het geëvolueerd naar een moderne kunstvorm.

…En verder …

Er is geen sluitende opsomming te geven van textiele technieken die gebruikt worden in de kunst. Alles kan en alles mag. Behalve de traditioneel grote vormen van textielbewerking is er nog veel meer. Zo kun je bijvoorbeeld ook knopen, vlechten, binden, verven, bedrukken en appliqueren. Al die technieken kun je toepassen in vormen van kunst. Per stuk of met meerdere tegelijk. In dat laatste geval noemen we het vaak: mixed media. Daarin worden allerlei technieken die interessant zijn om een kunstwerk betekenis te geven tegelijk gebruikt.

Op deze pagina vind je een overzicht van Nederlandse textielkunstenaars. Neem een kijkje en laat je inspireren!